ایمنی عموی در برق

ایمنی برق عمومی

در صنعت برق اگر ایمنی رعایت نشود ، خطر برق گرفتگی حتمی است. بنابراین قبل از دست زدن به سیم یا ادوات برقی جهت تعمیر و یا هر گونه بازرسی بایستی حتماً جریان برق در مدار قطع بوده و مطمئن باشید كه جریان برق وجود ندارد و آزمایش وجود یا عدم وجود جریان برق توسط فازمتر صورت میگیرد.

جریان برق :

جریان برق را با واحد امپر نشان می‌دهند كه بر دو نوع می‌باشد:

1. جریان مستقیم(DC) : جریان برق حاصل از ژنراتورها و باطری ها از این نوع می‌باشد.

2. جریان متناوب (AC):جریان برق شبكه شهری از این نوع می‌باشد.

ولتاژ برق :

اندازه گیری فشار الكتریكی رابا ولت نشان می‌دهند كه در صنعت به سه دسته زیر تقسیم می شود:

1. ولتاژ بالا كه از 650 ولت به بالا می‌باشد.

2. ولتاژ متوسط كه بین 250 تا 650 ولت می‌باشد.

3. ولتاژ پائین كه از 250 ولت كمتر است.

توضیح : ولتاژ پائین از نظر ایمنی ولتاژ زیر 25 ولت می‌باشد.

مقاومت الكتریكی :

مقاومت در برابر جریان الكتریسیته را مقاومت الكتریكی گویند و واحد اندازه گیری آن اهم می‌باشد.جدول زیر مقاومت بدن انسان را در مقابل جریان الكتریسیته نشان می‌دهد.

سیستم ارت وسایل برقی :

ازآنجائی كه مقاومت سیم در برابر جریان برق از مقاومت بدن انسان كمتر است چنانچه دستگاه برقی ما بوسیله یك سیم به زمین وصل شود ، جریان برق از طریق این سیم به زمین منتقل خواهد شد.دستگاههای برقی سیار بوسیله سیمی كه در دو شاخه آن تعبیه شده به پریز مخصوص متصل می گردد. برای دستگاهها و سازه های بزرگ باید تمامی كابلها به یك نقطه به نام چاه ارت EARTH PEAT متصل گردند.

فیوز :

وسیله ای است برای قطع جریان برق ، در حقیقت فیوز شیر اطمینان برق است. زمانیكه بار الكتریكی مدار بیش از مقدار مجاز باشد قبل از اینكه این امر باعث سوختن و یا جرقه الكتریكی در دستگاه بشود ،فیوز می‌سوزد.

انواع فیوزها :

1. فیوز خط هوایی یا حلقه ای

2. فیوز دو شاخه ای

3.  فیوز فشنگی

4. فیوز اتوماتیك

5.  فیوز استوانه ای

باید توجه داشت كه هر یك از این فیوزها برای جریان خاصی طراحی شده‌اند و استفاده نامناسب از آنها می تواند موجب آسیب رسیدن به شخص یا دستگاه گردد.

پاره‌ای از اصول اولیه ایمنی برق :

1.       قبل از شروع تعمیر وسایل برقی حتماً مجوز لازم را اخذ نمائید.

2.       قبل از شروع به كار (تعمیر) كلید اصلی برق شبكه را قطع نموده و درب جعبه تقسیم را قفل نمائید.

3.       چنانچه امكان قفل كردن جعبه وجود نداشته باشد، با در آوردن فیوز جریان را قطع نمائید.

4.       در صورت امكان برچسب تعمیرات نیز زده شود.

5.       فقط برقكاران اجازه كار بر روی شبكه یا دستگاه ها را دارند.

6.       تمامی دستگاههای برقی باید دارای سیم ارت باشند.

7.       تمامی كابلهای معیوب باید تعویض شوند.

8.       از هر كابل فقط یك انشعاب گرفته شود.

9.       تمامی دستگاهها باید دو شاخه داشته باشند.

10.    برای تعمیر یك وسیله برقی حتماً باید دو شاخه آنرا در آورید.

11.    در كارهای برقی هیچگاه شانسی عمل نكنید.

12.    هیچگاه دو شاخه را با كشیدن كابل از پریز جدا نكنید.

13.    هرگز یك سیم برق لخت را لمس نكنید.

14.    در زمان حفاری اگر به كابل برقی برخورد نمودید قبل از هر كاری به مسئولین اطلاع دهید.

15.    توجه داشته باشید كه كار در زمین های مرطوب با وسایل برقی می تواند منجر به برق گرفتگی شود.

16.    فقط دستگاههایی كه ولتاژ آنها كمتر از 25 ولت باشد ، خطر برق گرفتگی در آنها كاهش یافته است.

17.    كابلهای برق كه در مسیر عبور و مرور وسائط نقلیه هستندرا حتماً باید از درون یك لوله یا چیزی شبیه آن عبور داد.

18.    برای هر دستگاه فیوز مناسب را استفاده نموده و فیوزهای سوخته را برای استفاده مجدد سیم پیچی نكنید.

19.    هیچگاه كابل دستگاهی كه گیر كرده است را با فشار نكشید بلكه به آرامی آنرا رها كنید.

20.    توجه داشته باشید كه آتش سوزی ناشی از برق را فقط باید با گاز یا پودر خاموش نمود ، استفاده از آب خطرناك است.

21.    در صورتی كه قبل از شروع تعمیرات ، محیط ایمن سازی می‌شود باید پس از اتمام عملیات و برقرار كردن مدار ، علائم هشدار دهنده و بطور كلی تجهیزات ایمنی‌ سازی محیط برداشته شود .

اقداماتی كه برای نجات شخص برق گرفته می توان انجام داد عبارتست از :

1-      قطع مدار برق

2-      رها كردن شخص برق گرفته از مدار

3-      تنفس مصنوعی

4-      رساندن به پزشك

مرگ در اثر برق گرفتگی معمولاً نتیجه مستقیم دو چیز است :

• بهم ریختن كار منظم قلب

• متوقف شدن دستگاه تنفس

یك تماس جزئی با سیم یا وسایل برقی انسان را به سرعت نابود میكند و چنانچه مسیر برق گرفتگی از سمت چپ بدن یا از سمت سر باشد خطرناك تر است.

مسئله مهم در برق گرفتگی تنفس مصنوعی می باشد كه باید در كمتر از 3 دقیقه پس از برق گرفتگی با انجام این كار جریان تنفس را به حالت عادی بازگردانیم.

مصدوم را به پشت بخوابانید و بلوز كار یا كت خود را تا كنید و با قرار دادن آن زیر شاته ، بطوری كه سر به عقب كشیده شود ، پهلوی سر مصدوم قرار گیرید و تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی انجام دهید.

• بخش HSE : بخش تدوین كننده دستورالعملها و قوانین HSE در كارخانجات و ناظر براجرای آنها .
• واحد HSE : واحد اجرای قوانین و دستورالعمل های HSE در كارخانه .

 منظور از حفاظت افراد دربرابر تماس مستقیم كه در این مبحث مطرح می شود ، كلیه مقررات و قوانینی می باشد كه برای حفاظت پرسنل از خطراتی كه در هنگام لمس تجهیزات برقدار ممكن است پیش بیاید .

 حداكثر ولتاژ ایمن به ولتاژ اسمی گفته می شود كه در بین هادیها از 42 ولت و در بین سیمهای فاز و نول مدارها از 24 ولت تجاوز نكند .

در مورد مدارهائی كه زیر بار نیستنداین مقادیر به ترتیب نباید از 50 و 29 ولت تجاوز نماید(موثرترین نتیجه فركانس 60-50 هرتز خواهد بود .)

ولتاژ تماسی ، بخشی از ولتاژ نشتی یا ولتاژ تخلیه شده به زمین می باشد كه ممكن است در معرض تماس افراد قرار گیرد .

 اتصال زمین یاسیستم ارت عبارت است از متصل كردن بدنه تجهیزات به نحوی كه اطمینان حاصل شود درصورت هر گونه نقص الكتریكی ، ولتاژ فورا و بدون هیچگونه خطری به زمین تخلیه خواهدشد .

2-      مسئولیت ها :

 4-1- مسئولیت نگهداری صحیح و بازرسی قبل از شروع كار در خصوص كابلهای نرم (انعطاف پذیر) وسائل برقی قابل حمل و نقل بعهده كارگر و سركارگر مربوطه است . 

 4-2- مسئولیت بازو بسته نمودن در تابلوهای برق و یا هرگونه تعمیر و یا تغییری در سیستم تابلوها و یا راه اندازی و برقراری مجدد جریان برق بعهده افراد ذیصلاح مجرب برقكار كه قبلا از واحد برق كارخانه به واحد HSE كارخانه معرفی شده اند می باشد .

 4-3- مسئولیت علامتگذاری و تعیین مشخصات كلیه انواع قطع كننده های مدارهای برقی د ركاخانه بعهده رئیس واحد برق كارخانه است .

 4-4- مسئولیت بازرسی دوره ای و هرگونه تست و آزمایشی بر روی تجهیزات برقی از قبیل كابلها ، قطع كننده های مدار ، فیوزها ، كلیدها و ... و در نهایت رد یا قبول نمودن انها بعهده كارشناسان واحد برق و HSE  كارخانه است . 

 4-5-در صورت نیاز به اخذ مجوز كار (بند 5-21 ) سرپرست مربوطه ملزم به آگاه نمودن واحد HSE كارخانه و نیز اخذ مجوز لازم باشد .

 4-6-جهت صدور مجوز كار ، واحد HSE  كارخانه ملزم به بازرسی شرایط كار و افراد از نظر رعایت سلامت و ایمنی لازم می باشد . 

3-      روش اجرائی :

• 5-1- دستورالعمل ایمنی كار با تاسیسات برقی :

5-1-1- كلیه قطعات تاسیسات الكتریكی باید از نظر ایمنی مطابق با استانداردهای بین المللی باشند .

 5-1-2 - كلیه قطعات الكتریكی باید در اندازه های مناسب و منطبق با كاری باشند كه برای آنها درنظر گرفته شده و بویژه دارای خصوصیات زیر باشند :

الف ) تحمل و استقامت مكانیكی كافی در شرایط كار را دارا باشند .

 ب) در برابر عواملی چون آب ، گردو غبار ، گرمای الكتریكی و واكنشهای شیمیائی مقاوم بوده و آسیب پذیر نباشند .

 5-1-3- كلیه قسمتهای تاسیسات الكتریكی باید طوری ساخته ، نصب و نگهداری شوند كه از هر گونه خطر آتش سوزی و انفجار بدور باشند .

 5-1-4- كلیه قسمتهای تاسیسات الكتریكی باید طوری ساخته ، نصب و نگهداری شوند كه از هر گونه خطر شوك الكتریكی مصون باشند .

 5-1-5- تجهیزات ایمنی فردی نظیر كفشها و دستكشهای لاستیكی نباید بعنوان عاملی مناسب برای تامین ایمنی در برابر خطر برق گرفتگی محسوب شوند .

 5-1-6- كاربرد و ولتاژ كلیه ادوات و انشعابات الكتریكی باید دقیقا مشخص و توسط علائم واضحی نشان داده شود .

 5-1-7- مدارها و ادوات الكتریكی یك واحد كه ولتاژهای مختلفی دارند باید با مشخصه ها و علامات واضحی مانند رنگهای مختلف علامتگذاری شوند .

 5-1-8- وقتی نتوان كروكی تاسیسات را به وضوح تعیین و مشخص نمود مدارها و ادوات الكتریكی باید توسط برچسبها یا دیگر روشهای مقتضی و موثر مشخص و متمایز گردند.

 5-1-9- كلیه كسانیكه با تجهیزات برقی (الكتریكی) كار می كنند باید بطور كامل با خطرات ناشی از الكتریسیته آشنا شده و آموزشهای لازم را گذرانده باشند .

 5-1-10- شبكه خطوط ارتباطی و مخابراتی نباید از مسیر خطوط الكتریكی ولتاژ متوسط یا ولتاژ قوی عبور داده شوند .

 5-1-11- برای محافظت تاسیسات الكتریكی در مقابل دریافت ولتاژهای بالا از دیگر تاسیسات باید تدابیر ایمنی كافی بعمل آید .

 5-1-12- در صورت لزوم و برای پیشگیری از خطر رعد و برق باید تدابیر لازم جهت حفاظت از تاسیسات الكتریكی بعمل آورده شود .

 5-1-13- آویزان نمودن لباس و یا دیگر وسایل از تابلوها و تجهیزات برقی ممنوع می باشد . 

 5-2- حفاظت در برابر تماس مستقیم و غیر مستقیم :

5-2-1-در كلیه انواع تاسیسات الكتریكی باید برای حفاظت افراد در برابر تماس مستقیم یا غیرمستقیم با ولتاژهای بالا تدابیر ایمنی ویژه ای از قبیل اخذ مجوز كار ، شناسائی خطرات توسط كارشناسان واحد برق و HSE  كارخانه و ...  بعمل آورده شود .

 5-2-2- باید بنا به نیازهای خاص شرایط مختلف كاری (نظیر محلهای مرطوب یا خیس ، كاردر داخل لوله ها ، تانكها و ... یك یا چند روش از انواع روشهای ذكر شده زیر اعمال گردد :

1-  كشیدن حصار

 2-عایق كاری كامل (عایق دوبله – عایق تقویت شده )

 3- حداكثر ولتاژ ایمن

 4- ایزولاسیون ایمن (مانند ترانسهای ایزوله شده ایمن )

 5-اتصال زمین سیم نول

 6- نول ایزوله شده

 7- اتصال زمین قسمتهای فاقد برق

 8-رله یا سوئیچی كه در صورت هرگونه نشتی ولتاژ به زمین جریان را قطع كند ( از انواع با حساسیت بالا)

 9-وسائل كنترل عایقها

 10-  كلیدهای قطع مدار به هنگام اتصال به بدنه یا زمین

 11- اخذ مجوز كار در صورت تشخیص واحدHSE

 12- در صورت امكان استفاده از ولتاژ پائین DC   

 13-استفاده از كابلهای سالم و بدون عیب

5-2-3 – از هیچگونه سیم یا تجهیزات الكتریكی لخت و بدون روپوش نباید استفاده شود .

• 5-3- حصارها و پوششها :

5-3-1- پوششها ، توریهای حفاظتی و حصارها باید از مواد غیر آتشگیر ساخته شده و دارای مقاومت مكانیكی كافی بوده و بطور محكم و مطمئن نصب شوند .

 5-3-2- جهت نصب پوشش و حصار بایستی اطمینان حاصل گردد كه برقدار نخواهند شد . 

 5-3-3- برداشتن و جابجائی حصارهای اطراف قسمتهای حامل جریان برق نباید بدون استفاده از ابزارهای خاص امكان پذیر باشد .

• 5-4- وسائل قطع كننده جریان :

5-4-1- برای قطع جریان در كلیه هادیهای الكتریكی فعال در مواقع ضروری ، یك وسیله قطع كننده مركزی باید پیش بینی گردد .

 5-4-2- به منظور قطع سریع جریان برق در كلیه هادیهای الكتریكی باید یك وسیله قطع كننده كه دسترسی فوری به آن امكان پذیر باشد د رمدار كلیه ادوات الكتریكی تعبیه گردد .

 5-4-3- تاسیسات الكتریكی حتی الامكان باید به یك قطع كننده اتوماتیك جریان مجهز شوند تا در مواقع بروز نقص در تاسیسات جریان را قطع نماید .

• 5-5- لامپها :

4-5-1- ارتفاع لامپهای روشنائی و اتصالات آنها از سطح زمین یا كف حتی الامكان نباید كمتر از 12 متر باشد.

• 5-6- تجهیزات ضد اشتعال :

5-6-1- در محلهائی كه دارای مواد یا جو آتشزا بوده یا مستعد آتشزائی و انفجار می باشند فقط باید از كلیدها ، اتصالات ، روشنائی و تجهیزات الكتریكی ضد تولید جرقه(Intrinsic safe  ) مخصوص چنین محلهائی استفاده گردد .

• 5-7- هشدارها :

5-7-1- برای جلب توجه عمومی بایستی اطلاعیه یا اطلاعیه هائی با مضمون های زیر در محلهای مناسب نصب كرد :

a)       ورود افراد غیر مجاز و متفرقه به محلهای تاسیسات الكتریكی ممنوع

b)       هرگونه تعمیر و یا دستكاری تاسیسات الكتریكی توسط افراد غیر مجاز ممنوع

c)       روشهای مقابله با آتش سوزی در هنگام بروز حریق

d)       روشهای نجات افراد برق گرفته و كمكهای اولیه به افرادی كه دچار برق گرفتگی شده اند

e)       مشخص نمودن افراد معینی برای مقابله با خطرات الكتریكی احتمالی و اعلام نحوه ارتباط با آنها

f)        شماره تلفنهای اضطراری كارخانه

• 5-8- سیمهای برق :

5-8-1- كلیه سیمهای برق باید دارای روپوش عایق بوده و از پیچیده شدن آنها بدوراشیاء تیز و برنده اكیدا جلوگیری شود .

 5-8-2- سیمهای نول ، حفاظت كننده و جبران كننده باید به وضوح از سایر سیمها متمایز شوند .

 5-8-3- سیمهای هوائی باید دارای نگهدارنده های مقاوم بوده و در ارتفاعی قرار داشته باشند كه با افراد و اشیائی كه در زیرجابجا می شوند برخورد ننمایند .

 5-8-4- تیرهای هدایت كننده سیمهای برق یا تجهیزات الكتریكی باید بطور مطمئن به زمین یا هر پایه محكم دیگری متصل شده باشند .

 5-8-5- هنگام پائین آوردن سیم ازروی تیرها ، تیرها بایدطوری مهار شوند كه دراثر تكانهای وارده منحرف نشوند.  

 5-8-6- سوئیچها ، فیوزها ، سرپیچها و پریزهای سیم كشی هائی كه در فضای آزاد انجام شده اند باید كاملا ایزوله شده و تماس با آنها غیر ممكن باشد .

 5-8-7- سیم كشی های هوائی برق 440 ولت و بیشتر باید در محلهای تقاطع با جاده ها و مسیرهای حمل و نقل دارای ارتفاع كافی از سطح زمین باشند .

 5-8-8- سیم كشیهائی كه در ارتفاع كمتر از 5/2 متر (8 فوت) از سطح زمین یا كف كارگاه واقع شده اند باید حصاركشی شده یا در داخل لوله هائی از جنس فولاد یا هر ماده دیگر كه در برابر ضربه و صدمات ناشی از آن استحكام كافی داشته باشند ، قرار داده شوند .

 5-8-9- سیم كشیهای موقت حتی الامكان نباید مسیر خطوط برق ، تلفن یا آنتن رادیو را قطع نمایند .

 5-8-10- سیمهائی كه از درون زمین عبور داده میشوند فقط باید از جنس سیمهای محكم و بادوام بوده و بایستی در برابر ضربات ناشی از وسائل نقلیه ، تجهیزات مكانیكی ، خاك برداری و غیره محافظت شوند . جهت عملیات خاك برداری د رمناطقی كه سیم برق قبلا درون زمین قرار گرفته شده اخذ مجوز كار الزامی است .

 5-8-11- كابلهای فشار قوی هرگز نباید با دستهای لخت لمس شوند و برای گرفتن آنها باید از دستكش های مخصوص عایق برق استفاده گردد .

 5-8-12- ریلهائی كه بعنوان نیروی محركه برقی برای حركت جراثقالها و غیره بكار می روند باید دارای قابلیت قطع جریان برق باشند .

 5-8-13- اگر تعدادی از ماشین آلات از یك ریل مشترك تغذیه می كنند ، هر ماشین باید بطور مستقل قابلیت قطع ارتباط از تمامی فازها را داشته باشد .

• 5-9- كابلهای نرم (انعطاف پذیر) :

5-9-1- اگر برای اتصال به خطوط اصلی نیاز به اتصالات دوشاخه و پریز باشد این اتصالات باید :

الف) بطور صحیح جفت شوند

ب) بطور صحیح طراحی شده باشند

5-9-2- كابلهای نرم وسائل برقی قابل حمل و نقل

الف ) درصورت وجود سیستم اتصال به زمین در شبكه سیم كشی ، كابلهای انعطاف پذیر باید دارای سیستم ارت باشند .

 ب) با استفاده از فنر فولادی ، لوله لاستیكی یا سایر وسائل مناسب باید از گره خوردن یا تاب برداشتن سیم در ناحیه ورودی سیم به دستگاه جلوگیری شود .

5-9-3- در وسائل دستی و در صورت امكان در وسایل قابل حمل و نقل برقی باید از كابلهای انعطاف پذیر ساده استفاده شود .

 5-9-4- كلیه كالهای نرم باید بخوبی مراقبت شده و اتصال آنها به یكدیگر نباید بدون استفاده از دو شاخه و پریز انجام شود .

 5-9-5- برای بلند كردن ابزارهای پرتابل (قابل حمل ) از روی زمین نباید سیم آنها را كشید .

 5-9-6 – كابلهای نرم را نباید در روی سطوح چرب یا آغشته به مایعات خورنده قرار داد .

• 5-10- تجهیزات الكتریكی :

5-10-1- وسائل كنترل كننده نظیر كلیدها ، فیوزها و قطع كننده های مدار نباید در محلهائی كه مایعات قابل اشتعال و مواد قابل انفجار یا گازهای قابل اشتعال وجود دارد نصب گردند ، مگر آنكه برای چنین منظورهائی ساخته شده باشند .

 5-10-2- موتورها ، تجهیزات توزیع برق و كلیدها باید در برابر چكیدن و پاشیدن آب محافظت شوند .

 5-10-3- افراد غیر مجاز نباید دراتاقهائی كه تجهیزات الكتریكی قرار دارند تردد نمایند .

• 5-11- ترانسفورماتورها :

5-11-1- ترانسفورماتورهای روغنی كه در فضای آزاد و روی زمین قرار داده می شوند باید :

الف ) در محلی عاری از مواد قابل اشتعال نصب شوند .

ب) پائین تر از سطح زمین قرارداده شده و یا دورآنها به نحوی محصور شود كه روغن ریخته شده از آنها در سطح زمین پخش نگردد .

5-11-2- ترانسفورماتورهای نصب شده در روی دكلها باید حداقل 5/4 متر (15 فوت ) بالاتر از سطح زمین نصب شوند .

5-11-3- ترانسفورماتورهای نصب شده بر روی دكلها كه كمتر از 5/4 متر (15 فوت) از سطح زمین فاصله دارند باید بطور مناسبی توسط حصار یا سایر وسائل موثر محصور شوند .

• 5-12- شبكه اتصالات (صفحه كلیدها ) :

5-12-1- شبكه اتصالات حتی المقدور باید بوسیله فلز ، پلاستیك یا سایر مواد مناسب محصور شود . در صورت استفاده از فلز بایستی آنرا به سیستم ارت وصل نمود .

 5-12-2- اگر از شبكه های نوع روباز استفاده می شود :

a)       كلیه قسمتهای برقدار باید بطور مناسب در برابر تماس تصادفی توسط حفاظ یا نصب در ارتفاع محافظت شوند .

b)       در اطراف قسمتهای برقدار باید فضای كافی برای كار منظور گردد .

c)       شبكه اتصالات ومجموعه ترانسفورماتورها و سایر دستگاهها باید بطور مناسب محصور شوند .

5-12-3- تنها افراد ذیصلاح برقكار مجاز به باز نمودن در تابلوهای برق می باشند .

• 5-13- قطع كننده های مدار :

5-13-1- قطع كننده های مدار باید عمل قطع و وصل را بطور كامل و دقیق انجام دهند .

5-13-2- مشخصات اصلی این قطع كننده ها باید بطور واضح در روی آنها علامت گذاری شود .

5-13-3- جز در مدارهای با ولتاژ بسیار پائین ، كلیه قطبهای برقدار باید بطور مناسب عایق كاری شوند .

5-13-4- قطع كننده های مدار نباید بطور تصادفی توسط نیروی جاذبه یا ضربه مكانیكی با یا بسته شوند .

• 5-14- فیوزها :

5-14-1- اطلاعات مربوط به میزان عبور جریان از فیوز ، نوع فیوز از نظر قطع كنندگی سریع یا با تاخیر و قدرت قطع كنندگی باید بر روی فیوزها مشخص شده باشد .

5-14-2- برای جلوگیری از آسیب افراد در هنگام بیرون آوردن یا نصب فیوزها بخصوص عدم تماس آنها با قسمتهای برقدار مجاور باید اقدامات حفاظتی موثر بعمل آید .

• 5-15- كلیدهای قطع و وصل :

5-15-1- كلیه كلیدها باید بطور ایمن محصورشده باشند .

5-15-2- كلیدها باید طوری نصب و اتصال زمین شوند كه هنگام كار خطری ایجاد نكنند . 

5-15-3- اگر امكان بسته شدن كلیدها توسط نیروی جاذبه وجود داشته باشد در این صورت باید به قفلی مجهز شوند كه آنها را بازنگهدارد .

تذكر :درخصوص قطع كننده ها ، فیوزها و كلیدهای قطع و وصل می بایستی بازرسی دوره ای توسط كارشناسان واحد برق و HSE كارخانه بطور مرتب انجام پذیرد .

• 5-16- موتورها :

5-16-1- كلید موتورها باید به كلید قطع و وصل مجهز شوند .

 5-16-2- اگر موتوری در بیش از یك محل كلید قطع و وصل داشته باشد ، در این صورت حتی الامكان باید یك كلید قطع كننده د رنزدیكترین نقطه مجاور موتور نصب گردد .

 5-16-3- موتورها باید طوری نصب شوند كه در حین كار به اندازه كافی خنك شوند .

 5-16-4- موتورها باید به نحوی موثر در برابر جریانهای اضافی محافظت شوند .

• 5-17- اتصالات :

5-17-1- نقاط اتصال یا انشعاب هادیها و نیز محل ورود هادیها به داخل دستگاهها باید :

الف ) بطور مكانیكی محافظت شوند .

ب) به روش صحیح و مقاوم عایق كاری شوند .

5-17-2- اتصال ، انشعاب یا ورودیها به داخل دستگاهها باید با استفاده از جعبه های تقسیم ، رابطها ، بوشها ، بستها یا دیگر وسایل اتصال دهنده مشابه انجام شود .

 5-17-3- برای اتصال كابلها به یكدیگر حتی الامكان باید از جعبه تقسیم یا اتصال دو شاخه و پریز استفاده نمود.

 5-17-4- برای اتصال قسمتهائی از یك سیم به یكدیگر یا یك سیم به سیم دیگر و یا به دستگاه باید ازروشهائی چون پیچ كردن ، گیره زدن ، لحیم كاری ، پرچ كاری ، جوش برنج ، كنگره دادن و یا دیگر روشهای مشابه استفاده نمود .

 5-17-5- جعبه های تقسیم و هادیها حتی الامكان باید در برابر صدمات ناشی از حمل و نقل و عبور و مرور ، افتادن بر روی زمین ، آب و دیگر منابع خطر آفرین محافظت شوند .

 5-17-6- هنگام اتصال كابلهای حفاظت شده به یكدیگر ، جعبه تقسیم باید طوری كابلها را به هم متصل نماید كه روكش حفاظتی كابلها توسط قیدهای هدایت كننده مناسبی بهم وصل گردد .

• 5-18- تجهیزات برقی قابل حمل و نقل (توسط دست یا چرخ) :

 5-18-1- بطور معمول ولتاژ برق مصرفی وسائل الكتریكی دستی نسبت به زمین نباید بیش از 250 ولت باشد .

 5-18-2- تجهیزات قابل حمل و نقل (بادست یا چرخ) باید مجهز به كلید قطع و وصل توكار شوند .

 5-18-3- در اتمسفرهای قابل اشتعال و انفجار نباید از ابزارهای برقی قابل حمل و نقل استفاده نمود مگر آنكه سیستم آنها برای استفاده در چنین مكانهائی مناسب باشد .

 5-18-4- حباب چراغهای سیار دستی باید توسط پوشش مناسب در برابر خطر شكستن و تماس افراد با آن محافظت شود .

 5-18-5- سرپیچ لامپهای سیار باید دارای مشخصات زیر باشند :

 الف ) كلیه قسمتهائی كه جریان برق از آن عبور می كند بسته و محصور باشد .

 ب) دارای دستگیره عایق برق باشد .

• 5-19- بازرسی ، تعمیر و نگهداری :

5-19-1- برای اطمینان از مناسب بودن وسائل الكتریكی جهت انجام كار مورد نظر ، تمامی آنها باید قبل ازاستفاده بازرسی شوند .

 5-19-2- فردی كه از وسائل الكتریكی استفاده می كند باید در آغاز هر شیفت تجهیزات و سیمها خصوصا كابلهای قابل انعطاف را بصورت ظاهری آزمایش نماید .

 5-19-3- هادی ها و تجهیرات الكتریكی فقط باید توسط متخصصین برقكار تعمیر شوند .

 5-19-4- حتیالامكان نباید هیچگونه عملیاتی بر روی تجهیزات و سیمهای برقدارانجام شود .

 5-19-5- قبل از انجام هرگونه عملیات برروی هادیها و تجهیزاتی كه نیازی به برقدار بودن آنها در حین انجام عملیات نیست اقدامات زیر به اجرا گذاشته شود :

a)       جریان برق قطع گردد .

 b)       احتیاطهای لازم بعمل آید تا از برقراری مجدد جریان برق جلوگیری شود .

 c)       هادی ها و تجهیزات از نظر بدون برق بودن آزمایش شوند .

 d)       تجهیزات و هادی ها را اتصال به زمین كرده و بصورت اتصال كوتاه درآورد .

 e)       برای جلوگیری از برخورد تصادفی ، قسمتهای برقدار مجاور بطور مناسب محافظت شوند .

5-19-6- بعد از اتمام كار برروی هادی ها و تجهیزات ، برقراری مجدد جریان برق فقط باید با دستور فردی ذیصلاح انجام شود .

 5-19-7- برقكاران باید مجهز به ابزار مناسب و كافی و وسائل حفاظت فردی نظیر دستكش و زیر پائی لاستیكی شده و ولتاژ مورد نیاز برای كارشان بطور صحیح تامین گردد .

 5-19-8- كلیه هادی ها و تجهیزات را باید برقدارفرض نمود مگر آنكه خلاف آن به اثبات برسد .

 5-19-9- هرگونه تعمیر بر روی تجهیزات و وسائل برقی بایستی با نظارت و اجرای افراد مجرب برقكار انجام گیرد.

• 5-20- كار در مجاورت تاسیسات الكتریكی :

5-20-1- قبل از شروع كا ردرمجاورت هادیها یا تاسیسات الكتریكی ، كارفرما باید ولتاژ عبوری را تعیین نماید تا افراد و تجهیزات در فاصله ای ایمن از هادیها یا تاسیسات قرار گرفته و كار كنند .

 5-20-2- هیچگونه عملیاتی نباید در محدوده خطرناك هادیها و تاسیسات برقی انجام شود مگر آنكه برق آنها قطع شده باشد .

 5-20-3- قبل از شروع كارمسئولین برق باید تائید نمایند كه برق هادی ها و تاسیسات قطع شده است .

 5-20-4- قبل ازبرقراری مجدد جریان برق سرپرست كارباید مطمئن شود كه كلیه كارگران محل كار را ترك    نموده اند.

 5-20-5- اگر قطع جریان برق در هادیها و تاسیسات مجاور عملیات امكان پذیر نباشد در این صورت باید برای جلوگیری از خطر ، تدابیر لازم اتخاد و به كارگران دستورالعملهای خاص داده شود .

 5-20-6- اگر در مجاورت هادیها و تاسیساتی كه امكان قطع برق انها وجود ندارد از تجهیزات متحرك استفاده    می شود، حركت این تجهیزات باید طوری كنترل شود كه فاصله ایمن از هادیها و تاسیسات حفظ گردد .

• 5-21- مجوز كار :

5-21-1- در صورت نیاز به عملیات خاك برداری د رمناطقی كه قبلا سیم برق درون زمین دفن گردیده ، اخذ مجوز كار (حفاری و خاك برداری) از واحد HSE الزامی می باشد .

 5-21-2- در صورت نیاز به انجام كار بر روی سیستمهای برقدار (امكان قطع برق نباشد ) اخذ مجوز كار از واحد HSE الزامی می باشد.  

 5-21-3- جهت انجام عملیات تنش زدائی (POST WELDING HEAT TREATMENT ) با ولتاژ بالا ، اخذ مجوز كار از واحد HSE الزامی می باشد.